پالایشگاه قیر چیست؟

مقدمه

همه ما هرگاه در خیابان و بر روی آسفالت‌ها قدم می‌گذاریم شاید ندانیم این آسفالت و راه سازی توسط چه موادی تشکیل شده است یا اصلا چگونه تولید شده است؟

آسفالت توسط ماده چسباننده برای چسباندن دانه‌های سنگی استفاده می‌شود، به این ماده چسباننده قیر می‌گویند. قیر هم یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین محصولاتی است که از نفت خام به دست می‌آید. به همین دلیل قیمت قیر مانند محصولات نفتی مقداری بالاتر و بیشتر خواهد بود. این ماده هیدروکربنی در صنایع مختلف استفاده شده و در جهت محافظت از سطح‌ها و عایق کاری‌ها به کار برده می‌شود. پس نمی‌توان از این ماده مهم و حیاتی چشم بست. بلکه باید به اهمیت آن پی برد و به  بررسی آن پرداخت. ما هم از فرصت استفاده کرده و در این محتوا به بررسی قیر و پالایشگاه قیر پرداختیم.

قیر چیست

به ماده‌ای که شبیه خمیر و سیاه رنگ است قیر می‌گویند. قیر در واقع از هیدروکربن‌های متراکم و بسیار چسبناک گرفته شده که از مشتقات نفت به حساب می‌آید. از نظر ظاهری رنگ قیر به رنگ سیاه تا قهوه‌ایی بسیار تیره می‌باشد. اما با افزایش دما و حرارت بالا به شکل خمیری درآمده و در آخر شبیه مایع می‌گردد، که در آن ۲ درصد اکسیژن ۱۱ درصد هیدروژن ۸۷ درصد کربن است.

تولید انواع قیر

حتی قیر صادراتی که قرار است به کشورهای مختلف صادر شود، جز یکی از همین دسته‌های قیر است که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

• قیر پالایشگاهی و قیر طبیعی

اصولاً قیر از نفت خام و طی عملیاتی در پالایشگاه تولید قیر به وجود می‌آید. به این نوع قیر، قیر نفتی یا تقطیری می‌گویند. اما بعضی از انواع قیرها به صورت طبیعی یعنی از تبدیل شدن نفت خام و تبخیر مواد فرار به وجود می‌آیند. دوام و پایداری این نوع قیر نسبت به بقیه قیرهای نفتی بسیار بیشتر است. این نوع قیر به صورت خالص در طبیعت موجود می‌باشد.

• قیرهای دمیده

این نوع قیر همانطور که از اسمش برمی‌آید بر اثر دمیده شدن هوای بسیار داغ به قیرهای خالص به وجود می‌آید. البته هوای داغ با دمای حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ درجه به مخزن‌های قیر دمیده شده در نتیجه قیر دمیده را به وجود می‌آورد. این نوع قیر نسبت به قیر‌های دیگر نرمی بیشتری داشته و در مقابل حرارت و تغییر دما حساسیت کمتری از خود نشان می‌دهد. قیمت‌های قیر دمیده در برابر قیرطبیعی قطعا ارزانتر است و از آن در ساخت باتری‌های خودرو، اندود کاری، عایق‌های ایزوگام به کار برده می‌شود.

• قیر مخلوط یا محلول‌

این قیر هم از مخلوط شدن قیر با یک ماده حلال همانند بنزین یا نفت به دست آمد،ه که به‌شکل مایع می‌باشد، اما با حرارت کم تبدیل به مایع شده است. به همین دلیل قیر مخلوط به عنوان یکی از قیر صادراتی در کشور شناخته می‌شود، زیرا مصرف آن در کشورهای دیگر بالا می‌باشد.

پالایشگاه تولید قیر

پالایشگاه‌های نفت یا قیر، مکان‌های صنعتی پیچیده‌ای هستند که واحدهای متعدد آن به وسیله ی لوله‌های عظیم الجثه به هم مربوط می‌گردند. در پالایشگاه‌های قیر برای تبدیل نفت به قیرهای صادراتی عملیات و تغییرات فیزیکی و شیمیایی بسیار زیادی روی محصول ورودی انجام می‌شود، تا آن را به صورت قیر مصرفی درآورند. پالایشگاه‌ها دارای بخش‌های مختلفی هستند که هر کدام از آنها وظیفه خاصی را انجام می‌دهند.

نحوه‌ی تولید قیر صادراتی 

در پالایشگاه تولید قیر برای به دست آوردن قیرهای خوب و مرغوب در ابتدا مواد خام سبک نفت، مانند پرویان و بنزین از نفت خام گرفته می‌شود. این فرآیند یا عملیات با فشاری که نزدیک به فشار اتمسفر بوده حاصل می‌گردد، سپس ترکیبات سنگین‌تر نفت مانند نفت سفید و گازوئیل را خارج می‌کنند. در مرحله جداسازی مواد سنگین از فشار خلا استفاده شده است. در آخر هم با پالایش تمام مواد سبک و سنگین مخلوطی از ذرات جامد بسیار ریز به نام آسفالتن باقی مانده که در ماده سیالی که شبیه به گریس است و به نام مالتن می‌باشد، غوطه ور می‌کنند در آخر نیز قیر را به دست می‌آورند.

عوامل تاثیرگذار در قیمت قیرهای صادراتی در ایران

سهم کشور ما از صادرات قیر‌های صادراتی تنها ۱۰ درصد در کل دنیا می‌باشد، که به روش‌های متعددی این صادرات انجام می‌گردد. آنچه در این قسمت برای ما اهمیت دارد، قیمت قیری است که صادرات می‌گردد. قیمت آنها به عوامل متعددی بستگی دارد. از جمله عوامل تأثیرگذار، قیمت جهانی نفت می‌باشد. چون قیر از این ماده‌ی اصلی به وجود می‌آید. پس قطعاً با تغییر  قیمت نفت، قیمت قیر هم متزلزل خواهد شد. عمده کشورهایی که از قیر صادراتی ایران بهره می‌برند، کشورهای قطر، عمان، هند و چین امارات می‌باشند.